De geschiedenis van Limburg in 5 minuten
Met weet van het verleden wordt Limburg nog boeiender. Limburg als provincie is één van de jongere provincies van ons land, pas zo’n 150 jaar oud. Het gebied waar Limburg nu ligt, heeft heel wat meer meegemaakt. Neem een korte duik in de boeiende geschiedenis van Limburg en kom erachter waar in de provincie die verhalen uit het verleden nog steeds springlevend zijn!
Jagen en verzamelen in Limburg
Zo’n 250.000 jaar geleden liepen er neushoorns door wat nu Maastricht is. Als jagers en verzamelaars hadden de eerste Limburgers te vrezen voor hun leven. Toch bleek deze nomadische levensstijl een succesvol concept: je reisde je eten achterna. Zo’n 12.000 jaar geleden stonden er door klimaatveranderingen weer andere dieren op het menu, zoals rendieren die, bij waar nu Linne ligt, werden opgewacht tijdens hun trek door Limburg.
Prehistorie in Limburg? Bezoek het Natuurhistorisch Museum in Maastricht!
Archeoroute Limburg
Archeologie kan een rol spelen in de beleving van het Limburgse landschap, de steden en dorpen. Door het archeologisch verleden letterlijk zichtbaar te maken, bijvoorbeeld door de plaatsing van fysieke objecten. Met de Archeo Route Limburg app (gratis) beleef je de verhalen van vroeger., met behulp van augmented reality (AR), video en 3D technieken. Zo kun je bijvoorbeeld het verhaal van ‘De danser van Wanssum’ ontdekken. Het verhaal van deze archeologische vondst gaat wel 10.000 jaar terug. Download de app!
De eerste boeren van Europa
Toen de rijke Limburgse lössgrond werd ontdekt, ontstond (5000 jaar v. Chr.) in Nederland de eerste landbouw. Het was erg goed toeven in het gebied van Elsloo, Stein, Sittard en Geleen. Die eerste boeren worden bandkeramiekers genoemd. Ze bakten potten met mooie, typische patronen. Te breekbaar voor een leven als nomade, maar erg praktisch in het huishouden van een boer…
Bandkeramiekers in Limburg? Bezoek het Streekmuseum in Elsloo!
Romeinen aan de macht
Aan de Romeinen hebben we – zeker in Limburg – erg veel te danken. Ze legden wegen aan, waaronder de Via Belgica, en brachten via die wegen kennis en rijkdommen van het Romeinse Rijk naar Limburg. Rondom de brug over de Maas ontstond de stad Maastricht en bij de kruising van twee wegen ontstond Heerlen. Ook in de Romeinse tijd werd van de rijke lössgrond volop gebruik gemaakt: het oergraan spelt werd massaal verbouwd en liet (Zuid-)Limburg zich vooral agrarisch ontwikkelen.
Romeins verleden in Limburg? Bezoek het Thermenmuseum in Heerlen en ontdek de Via Belgica!
Kloosters en kastelen
Dan hebben we het natuurlijk over de middeleeuwen. Die overspannen een lange periode, van het jaar 500 tot 1500, waarin de samenleving overwegend agrarisch was. Ze zat in elkaar volgens het feodale stelsel van leenheer en leenman. Het christelijke geloof en keizerlijk bestuur (denk aan Karel de Grote) zorgen ook in Limburg voor stabiliteit en groei. Van Karel de Grote wordt gezegd dat hij al Limburgs sprak! Zijn thuishonk bevond zich dan ook niet ver weg, in het Duitse Aken.
Middeleeuwen in Limburg? Bezoek Kasteel Hoensbroek!
Bokkenrijders, duivels in de nacht
Een van de spannendste stukjes Limburgse geschiedenis is die van de Bokkenrijders. Deze satanische roversbende zou ’s nachts vliegen op bokken en hun ziel hebben verkocht aan de duivel. Ze overvielen kerken en grote boerderijen en zaaiden veel angst in de regio. Schouten (toenmalige politie) organiseerden een ware klopjacht op de Bokkenrijders. Middeleeuwse marteltechnieken hielpen om, bij het grijpen van één bendelid, de andere namen los te krijgen, maar hoe betrouwbaar deze bekentenissen waren? Tientallen ‘Bokkenrijders’ zijn ter dood veroordeeld en op gruwelijke wijze geëxecuteerd…
Franse tijd in Limburg
Het is interessant om te weten dat bepaalde delen van Limburg, eerst Romeins, Spaans en Frans waren. Later nog Oostenrijks en Duits voordat ze zo’n 150 jaar geleden bij Nederland hoorden. In de Franse tijd (1794 - 1814) werd de boel in Limburg flink overhoop gegooid door de invoering van gelijkheid voor alle burgers, stemrecht en vrijheid. De Franse revolutie was ook in Limburg voelbaar.
Franse tijd in Limburg? Bezoek de Fluweelengrot in Valkenburg. Hierin bevindt zich een schuilkapel uit de Franse tijd.
Industriële revolutie
In de 19e eeuw kwam in Limburg de Industriële revolutie op gang. Met de komst van elektriciteit en stoommachines waren de veranderingen in het dagelijks leven groot: het huishouden en het werk veranderde aanzienlijk. Huisnijverheid nam af, omdat je niet meer alles zelf hoefde te maken, maar fabrieksmatig geproduceerde artikelen kocht. Vaak van het loon dat je eerst als landbouwer en nu als fabrieksarbeider verdiende. Limburg stond in het teken van aardewerk en de winning van steenkool. De steenkoolindustrie was van nationale betekenis.
Industriële revolutie in Limburg?
- Bezoek het Nederlands Mijnmuseum in Heerlen. Hier krijg je een uniek inkijkje in het ondergrondse, maar ook bovengrondse leven dat decennialang volledig in het teken stond van steenkool.
- Ook erg leuk is een ritje op de Miljoenenlijn. Hierover rijdt nog een echt ouderwetse stoomtrein dwars door het Heuvelland.
Moderne tijden
De industriële revolutie werkte de ontwikkeling van steden in Limburg sterk in de hand. Heerlen is hier een extreem voorbeeld van. De stad maakte een explosieve groei door de duizenden extra mijnwerkers. De toenmalige burgemeester moest van het dorp Heerlen een moderne stad maken. ‘Ouderwetse’ gebouwen, zoals ze in Maastricht, Sittard en Roermond wel bewaard zijn gebleven, werden gesloopt voor modernistische, zoals het Royal Theater en het Glaspaleis.
Modernistisch Limburg ontdekken? Bezoek het Glaspaleis in Heerlen. De tentoonstelling ‘U bevindt zich hier’ neemt je mee naar de geschiedenis van dit architectonische topstuk.
Wereldoorlogen en wederopbouw
Tussen het begin van de Eerste Wereldoorlog en het eind van het Tweede Wereldoorlog had Limburg het, net als heel Europa, zwaar te verduren. Vooral de Tweede Wereldoorlog liet een diepe indruk achter. Door het oprukken van de geallieerden vanuit het Zuiden slaat Limburg de Hongerwinter over en werd in september 1944 bevrijd. De wederopbouw kon beginnen. De Limburgse steenkolenproductie speelde hierin een grote rol voor Limburg, maar ook voor heel Nederland.
Tweede Wereldoorlog in Limburg? Ontdek dit deel van de geschiedenis, via thematischeroutes op Liberationroute
Vanaf de jaren zestig…
Na de wederopbouw hielden mensen meer loon over dat ruimte bood voor elke dag vlees op tafel en de nieuwste hebbedingen zoals een televisie, koelkast en auto. Naar de kerk gaan werd - zelfs in Limburg - minder populair. Vanwege goedkope, buitenlandse kolen en de gasbel in Slochteren sloten de Limburgse mijnen. Als reactie hierop werd met het overheidsgeld onder andere de Rijksuniversiteit Limburg geopend (later Maastricht University) en DSM (Dutch State Mines) doorontwikkeld tot het enorme chemieconcern dat het nu is. Noord-Limburg ontwikkelde zich intussen tot een toonaangevend agrarisch centrum met veel tuin- en akkerbouw.
Meer geschiedenis
Van al deze ontwikkelingen zijn de sporen in het huidige Limburg nog zichtbaar, als je weet waar je moet zijn... Ben je gegrepen door de geschiedenis van Limburg en wil je meer? Bezoek dan het Limburgs Museum in Venlo.