“Enne?” “Auch enne!”: Lang leve het Limburgs dialect!
Limburg staat bekend vanwege haar Bourgondische levensstijl, culinaire specialiteiten zoals vlaai en zuurvlees, het glooiende Heuvellandschap, carnaval én natuurlijk het Limburgs dialect! Voor de bezoeker geeft het een vleugje extra vakantiegevoel aan de regio die al zo on-Nederlands aandoet. De Limburger geeft het een gevoel van trots, verbondenheid en thuiskomen.
Onder Franse en Duitse invloed
In verschillende delen van Limburg zijn de Franse en Duitse invloeden duidelijk hoorbaar in het dialect. Hoe kan dat toch? Ten eerste ligt Limburg natuurlijk niet ver van de Duitse en Belgische grens en hebben we in de loop der jaren wat woorden en accenten van onze buren opgepikt. Maar een misschien nog wel belangrijkere reden is dat Limburg pas sinds 1867 tot Nederland hoort. Eeuwenlang viel het gebied onder heerschap van andere landen en volkeren, zoals de Romeinen, Spanjaarden, Oostenrijkers, Fransen en Duitsers. Vandaar dat ze in Maastricht ‘commissies’ doen in plaats van boodschappen (in het Frans: faire des commissions) en ruzie op veel plekken ‘sjtriet’ is, naar het Duitse ‘streiten’.
Van dorp tot dorp
Het Limburgs is een officiële regionale taal. En daar zijn we trots op! Maar wist je ook dat het Limburgs dialect van dorp tot dorp verschilt? Luister maar eens naar al die verschillende dialecten! Bijzonder, hè?
Het soort Limburgs dat iemand spreekt, verraadt dus al veel over waar hij of zij vandaan komt. Een handig hulpmiddel in deze puzzeltocht is het woordje ‘dat’. Als iemand ‘det’ of ‘deh’ zegt, dan komt diegene waarschijnlijk uit Midden- of Noord-Limburg. Zegt iemand ‘dat’? Dan komt hij of zij uit het Zuiden!
Maar dat is natuurlijk niet het enige verschil tussen al die verschillende dialecten! Nog een paar hints: In Kerkrade, Bocholtz, Vaals en Lemiers gebruikt men vaak een ‘j’ aan het begin van een woord, waar anderen een ‘g’ gebruiken. In Sittard spreken ze medeklinkercombinaties zoals sp-, st-, sm- etc. uit als ‘sj. Spelen wordt dus bijvoorbeeld uitgesproken als ‘sjpele’ en slapen als ‘sjloape. Maastrichtenaren herken je aan woorden als ‘gere’ (graag) en ‘diech’/’miech’ (jij/ik). Wil je tijdens je volgende citytrip in Maastricht helemaal opgaan als local? De Dictionair vaan de Mestreechter Taol (het officiële woordenboek van het Maastrichts) helpt je op weg!
Wil je je helemaal onderdompelen in het Limburgs dialect? Ontdek de Limburgstalige muziekwereld of kijk en luister naar TV en radio programma’s, helemaal in het Limburgs! Wil je écht next level gaan, dan kun je op www.limburgsespelling.nl leren om Limburgs te schrijven!
Typisch Limburgs!
Dat het Limburgs dialect een bijzondere taal is kunnen we niet ontkennen. Zo zijn er een heleboel typisch Limburgse woorden die niet direct te vertalen zijn naar het Nederlands. Het bekendste voorbeeld hiervan is toch wel ‘Enne?’, wat een handvol dingen kan betekenen. Wil je vragen hoe het met iemand gaat? “Enne?” met als antwoord “Auch enne!’. Daarnaast kan ‘enne’ ook zoiets betekenen als ‘Oh? Vertel meer!’.
Ken je nog meer van dit soort typisch Limburgse woordjes? Of ben je zelf aan de slag gegaan met oefenen van het Limburgs dialect? Deel het met ons via #inlimburg!